سلامت دهان و دندان به عنوان یکی از جنبه‌های حیاتی بهداشت عمومی، همواره توجه ویژه‌ای را از سوی افراد، متخصصان و جامعه به خود جلب کرده است. سلامتی این بخش از بدن ما، علاوه بر اینکه روی فرایندهای جویدن غذا و گوارشمان تاثیر می‌گذارند، نقش بسیار پررنگی نیز روی زیبایی چهره‌ی ما ایفا میکنند.
اما منظور از سلامت دهان و دندان چیست؟ به چه وضعیتی “سالم” و به کدام وضعیت “ناسالم” گفته می‌شود؟ اگر بهداشت دهان و دندان‌هایمان را رعایت نکنیم، با چه مشکلاتی مواجه می‌شویم؟ و در نهایت، با انجام کدام کارها می‌توانیم به حفظ سلامتی دندان‌های خود کمک کنیم؟
ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید و مهم‌ترین نکته‌های مربوط به سلامتی و بهداشت دهان و دندان را از قلم برترین متخصصان دندانپزشکی کلینیک دکتر بنیانیان مطالعه نمایید.
منظور از رعایت بهداشت دهان و دندان چیست؟
رعایت بهداشت دهان و دندان (Oral Hygiene)، مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه است که برای مراقبت از سلامت دهان، دندان ها، لثه‌ها و بافت‌های نرم و سخت دهان انجام می‌شود. این اقدامات، از بروز بیماری‌های مختلف، از جمله پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه، بوی بد دهان و سرطان دهان پیشگیری میکنند.
درک و آگاهی از اهمیت سلامت دهان و دندان به عنوان بخشی از بهداشت عمومی، می‌تواند موجب افزایش سطح آگاهی و مراقبت‌های افراد از دندان‌هایشان شود. اگر بدانیم که دندان‌هایمان چه نقش مهمی را در حفظ سلامتی ما ایفا میکنند، با وسواس بیشتری از آنها مراقبت خواهیم کرد.
به عنوان مثال، بد نیست تا به ساختار دهانتان دقت کنید. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند دهان شما را به مسیری برای ورود و انتقال باکتری‌های مضر به دستگاه گوارش و یا حتی دستگاه تنفسی شما تبدیل کند. درست شبیه به اتفاقی که در دوران پاندمی کرونا پیش آمد!
توجه به سلامت دهان و دندان فرایند پیچیده ای نیست. شما می‌توانید با اهمیت دادن به این موضوع برای سالیان سال از صحبت کردن، غذا خوردن و لبخند زدن خود لذت ببرید. علاوه بر این، اگر انجام چند اقدام ساده و روتین، مانند استفاده از مسواک و یا نخ دندان، بتواند امنیت و سلامتی این محدوده از بدن ما را تضمین کند، چرا در رعایت اصول بهداشتی سهل انگاری کنیم؟!
۶ قدم برای دستیابی به دهان و دندان هایی سالم
هیچ دندانپزشکی از شما نمی‌خواهد که برای حفظ سلامتی دهان و دندان‌هایتان به دنبال یک راهکار غیر معقول و یا دشوار (مانند کاشت گیاه نعنا و درست کردن خمیر دندان تازه با آن) باشید! اما اگر تنها ۶ قدم کاربردی را رعایت کنید، می‌توانید تا آخر عمر از زیبایی و سلامتی دندان‌های خود لذت ببرید.
۱. مسواک بزنید
مسواک زدن درست و اصولی، اولین قدم برای تمیز نگه داشتن دندان‌ها و لثه‌ها است. این کار با حذف پلاک‌ها و جرم‌های تشکیل شده روی سطح دهان و دندان‌های شما، از بروز مشکلات لثه و تبدیل شدن جرم به تارتار جلوگیری میکند.
مسواک زدن و حذف این پلاک‌ها از روی دندان به قدری مهم و ضروری است که عدم انجام آن و فراموش کردن حتی یک نوبت از این فرایند، زمینه‌های ابتلا به بیماری‌های جدی دهان و دندان را به وجود می‌آورد.
روش صحیح مسواک زدن برای حفظ سلامتی دندان‌ها
برای گرفتن بهترین نتیجه از مسواک زدن، باید این کار را به شکلی صحیح و با استفاده از مسواک مناسب انجام دهید. مسواکی با برس نرم و متناسب با اندازه دهان خود انتخاب کنید و هر ۳ ماه یکبار نیز نسبت به تعویض آن اقدام نمایید. همچنین، از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید و در مصرف آن زیاده‌روی نکنید.
شما باید حداقل ۲ بار در روز و ترجیحا بعد از وعده‌ی صبحانه و قبل از خواب دندان‌هایتان را مسواک بزنید. این فرایند را نه زیاد طولانی کنید و نه خیلی کوتاه به آن خاتمه دهید. ۲ دقیقه مسواک زدن در هر بار کافی است.
در نهایت، برای مسواک زدن از روش زیر استفاده کنید:
- مسواک را با زاویه ۴۵ درجه نسبت به خط لثه نگه دارید.
- با حرکات کوتاه و رفت و برگشتی (آرام و دایره‌ای)، تمام سطوح دندان‌ها از جمله سطوح داخلی (پشت دندان) و بیرونی را مسواک بزنید.
- اگر مسواک شما تمیزکننده‌ی زبان دارد، با کمک آن روی سطح زبانتان هم مسواک بزنید. در غیر این صورت، از خود برس مسواک برای تمیز کردن زبان و پاک کردن باکتری‌های روی سطح آن استفاده کنید.
- بعد از مسواک زدن، دهان خود را با آب بشویید.
۲. نخ دندان بکشید
نخ دندان کشیدن یک گام روزانه بسیار مهم در جهت مراقبت از سلامت دهان و دندان است. این رشته‌ی نازک، با کمک به خارج کردن غذاهای باقی مانده در لابلای دندان‌ها به پیشگیری از پوسیدگی دندان و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه کمک میکند.
نازی بنیانیان:
برای استفاده از نخ دندان، باید یک بخش حدودا ۴۵ سانتی متری از نخ دندان را جدا کنید و آن را دور انگشت اشاره دست چپ و راستتان بپیچید. سپس، سعی کنید تا با حفظ نخ با کمک انگشت شست، نخ را به آرامی و با حرکاتی بالا به پایین بین انگشتانتان حرکت دهید تا هر چیزی که لابلای دندان‌هایتان گیر کرده است، از بین آن خارج شود.
ممکن است برخی از افراد نتوانند به خوبی از نخ دندان استفاده کنند و این فرایند برای آنها دشوار به نظر برسد. اما تمرین و تکرار، استفاده از نخ دندان را برای شما ساده‌تر خواهد کرد.
۳. استفاده از دهان شویه
امروزه نام دهانشویه‌ها زیاد به گوش می‌رسد و به نظر می‌رسد که مردم بیشتر از قبل به اهمیت آنها پی برده‌اند. استفاده از دهانشویه (به همراه مسواک و نخ دندان) می‌تواند کمک شایانی به افزایش سلامتی دهان و دندان های شما بکند.
دهانشویه‌ها مقدار اسید موجود در فضای دهان را کاهش می‌دهند و با دسترسی به بخش‌هایی که در قسمت داخل و اطراف لثه هستند و امکان مسواک زدن آنها وجود ندارد، تمام فضای دهان شما را تمیز میکنند.
برای استفاده صحیح از دهانشویه، باید به چند نکته توجه ویژه‌ای نشان دهید:
- پیشنهاد متخصصان کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان، استفاده از دهانشویه به صورت یک روز در میان است. زیرا استفاده بیش از حد از این ماده منجر به حساسیت شدید دندان‌ها، خشکی دهان، تغییر رنگ دندان و حتی خونریزی لثه خواهد شد.
- در هر مرتبه استفاده از دهانشویه، مایع را به مدت ۳۰ ثانیه در دهان خود قرقره کنید و آن را به سمت پوشه و کنار دهانتان هدایت کنید.
- از قورت دادن دهانشویه خودداری کنید.
- برخی از دهانشویه‌ها نیازی به آبکشی دهان پس از استفاده ندارند. این موضوع را با مطالعه نوشته‌های روی بسته بندی محصول بررسی کنید.
۴. رعایت رژیم غذایی
غذاهایی که در طول روز مصرف می‌کنید تاثیر زیادی بر سلامت عمومی و همچنین سلامت دهان و دندان شما دارند. برای مثال، اگر مرتبا از نوشابه‌های اسیدی (مانند نوشابه) یا تنقلات شیرین استفاده کنید، احتمال بیشتری دارد که در معرض پوسیدگی دندان قرار بگیرید. به همین دلیل است که دندان‌های شیری برخی از کودکان دور و اطراف ما به سرعت سیاه و خراب می‌شوند.
سعی کنید رژیم غذایی سالمی داشته باشید و تا بیشترین حد امکان، مصرف خوراکی‌های حاوی قند مصنوعی را کاهش دهید. برای کنترل میزان شکری که می‌خورید، جدول تغذیه‌ای و برچسب مواد تشکیل دهنده روی غذاها و نوشیدنی‌ها را بخوانید و گزینه‌هایی را انتخاب کنید که کمترین میزان قند را دارند. اما قطعا می‌دانید که عمده شیرینی موجود در مواد غذایی، در خوراکی‌هایی مانند نوشابه، آب نبات، کیک، آبمیوه‌ها، کلوچه‌ها و بستنی‌ها هستند.
متخصصان کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان به شما پیشنهاد میکنند که برای حفظ سلامت دهان و دندان‌های خود، رژیم غذایی خود را از گروه‌های غذایی زیر انتخاب کنید:
- غلات
- میوه ها
- سبزیجات
- منابع بدون چربی پروتئین مانند گوشت گاو بدون چربی، مرغ بدون پوست و ماهی؛ لوبیا خشک، نخود و سایر حبوبات
- غذاهای لبنی کم چرب و بدون چربی
همچنین نوشیدن میزان زیاد آب را فراموش نکنید. تعداد میان وعده‌هایی که می‌خورید را محدود کنید و برای میان وعده‌های خود، چیزی را انتخاب کنید که سالم باشد. مانند میوه، سبزیجات یا یک لقمه نان و پنیر.
جویدن آدامس بدون قند
توصیه دیگری که برای حفظ سلامتی دهان و دندان‌های شما داریم، جویدن آدامس بدون قند است. آدامس‌های بدون قند می‌توانند به کاهش میزان باکتری‌ها در دهان کمک کنند. این آدامس‌ها جریان بزاق را تحریک میکنند و دندان‌ها را با یون‌های کلسیم و فسفات (که به بازسازی مینای دندان کمک میکنند) شستشو می‌دهند.
۵. پرهیز از عادات رفتاری اشتباه
عادات اشتباه رفتاری، نقشی کلیدی در بروز بیماری‌های دهان و دندان دارند. با پرهیز از این عادات، می‌توانید تا حد زیادی از بروز این بیماری‌ها پیشگیری کنید.
تعدادی از برجسته‌ترین و مضرترین عادات مد نظر ما شامل موارد زیر هستند:
⇐ جویدن ناخن یا سایر اشیاء: جویدن ناخن یا هر چیز غیر متعارف دیگری (مانند انتهای مداد)، به دندان‌ها و لثه‌های شما فشار وارد میکند و به سلامتی آنها آسیب می‌رساند. اگر دوست دارید دندان‌های سالم داشته باشید، باید از جویدن ناخن‌های خود دست بکشید!
← دندان قروچه: دندان قروچه، ساییدن دندان‌ها به هم در طول روز یا در زمان خواب است. این عادت، حتی در زمانی که ناخودآگاه باشد، به مینای دندان آسیب می‌رساند و به پوسیدگی دندان منجر می‌شود. برای مراقبت از دندان‌های خود در برابر آسیب‌هایی ناشی از دندان قروچه، از انواع نایت گارد استفاده کنید.
⇐ کشیدن سیگار: یکی از مضرترین رفتارهایی که آسیبی جدی به سلامت دهان و دندان شما وارد میکند، استعمال دخانیات است. این آسیب به مرور زمان به مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه و سرطان دهان منجر خواهد شد. سعی کنید مصرف دخانیات را برای حفظ سلامتی دندان‌ها و سایر ارگان‌های بدن خود کنار بگذارید و یا آن را به کمترین میزان ممکن کاهش دهید.
۶. مراجعه مرتب به دندانپزشکی
دندانپزشک می‌تواند مشکلات دهان و دندان شما را در مراحل اولیه تشخیص و نسبت به درمان آنها اقدام کند. هر چه فرایند درمان دندان‌های شما سریع‌تر انجام شود، از بروز مشکلات جدی‌تر و پرهزینه‌تر، پیشگیری خواهد شد.
اگر دوست دارید سلامتی دهان و دندان‌های خود را حفظ کنید، هر ۶ ماه یک بار به دندانپزشکی مراجعه کنید تا وضعیت کلی دندان‌های شما مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت نیاز به انجام اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند ارتودنسی یا جرم گیری دندان، این کار انجام شود.
شما می‌توانید برای انتخاب یک دندانپزشک مناسب، از دوستان و آشنایان خود کمک بگیرید و یا نظرات بیماران را در وب‌سایت‌های مختلف مطالعه کنید. مراجعه مرتب به دندانپزشک، یک سرمایه‌گذاری بلند مدت برای حفظ سلامتی دهان و دندان و لبخندی زیبا است.
کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان، حرفه‌ای‌ترین مجموعه برای حفظ سلامتی دهان و دندان‌های شما
مجموعه دندانپزشکی دکتر بنیانیان، با بهره‌گیری از مجرب‌ترین دندانپزشکان و به‌روزترین تجهیزات، حرفه‌ای‌ترین مجموعه برای حفظ سلامتی دهان و دندان‌های شما در شهر تهران است. این مجموعه با هدف ارائه‌ی خدمات نوین و پیشرفته دندانپزشکی و بکارگیری کادر اداری و درمانی با تجربه، کلیه خدمات دندانپزشکی از جمله:
- معاینه و جرم‌گیری دندان‌ها
- درمان پوسیدگی دندان
- درمان بیماری‌ها و انواع جراحی لثه
- عصب کشی و پر کردن دندان
- کشیدن دندان
- ایمپلنت دندان
- انواع ارتودنسی
- سفید کردن دندان ها
- و لمینت و کامپوزیت دندان
را به شما ارائه خواهد داد. برای دریافت مشاوره رایگان و رزرو نوبت، از طریق فرم زیر با ما در ارتباط باشید.
بهترین روش های پیشگیری از بیماری های دهان
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های دهان و دندان مانند پوسیدگی دندان، التهاب لثه و بوی بد دهان، رعایت بهداشت فردی و داشتن سبک زندگی سالم اهمیت زیادی دارد.
استفاده مداوم از روش های مراقبتی ساده اما موثر هم می‌تواند سلامت دهان را حفظ کرده و نیاز به درمان های پرهزینه را کاهش دهد. در کنار مراقبت روزانه، بررسی‌های دوره‌ای توسط دندانپزشک نیز نقش مهمی در پیشگیری دارد.
جدول زیر به شما کمک میکند تا بیشتر با مشکلات لثه و راه های برطرف کردن آن ها آشنا شوید.
| مشکل | راهکار پیشگیری |
|---|---|
| پوسیدگی دندان | مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید، کاهش مصرف قند و معاینه منظم دندانپزشکی |
| التهاب و خونریزی لثه | استفاده منظم از نخ دندان و دهانشویه، مسواک نرم و ماساژ لثه‌ها |
| بوی بد دهان | تمیز کردن زبان، نوشیدن آب کافی و رعایت کامل بهداشت دهان |
| جرم گرفتن دندان | مسواک زدن صحیح، استفاده از نخ دندان و جرم گیری دوره‌ای |
| لک و تغییر رنگ دندان | پرهیز از مصرف زیاد چای، قهوه و سیگار، رعایت بهداشت پس از مصرف غذاهای رنگی |
| لق شدن دندان در بزرگسالی | پیشگیری از بیماری‌های لثه با مراقبت منظم و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای |
| پوسیدگی زودرس در کودکان | آموزش مسواک زدن، استفاده از فلوراید و کاهش مصرف تنقلات قندی |
سلامت دندان کودکان
سلامت دندان کودکان، از ارکان اصلی سلامتی و رشد آنهاست. حفظ بهداشت دندان، به رشد و تکامل صحیح فک و صورت، تغذیه مناسب، سلامت عمومی و اعتماد به نفس کودک کمک میکنند.
به همین دلیل، برای حفظ سلامت دندان‌های کودک، باید:
- از بدو تولد، لثه‌ها و دندان‌های او را تمیز کنید.
- مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به او آموزش دهید.
- به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
- تغذیه سالم و رژیم کم شیرین را برای او فراهم کنید.
- و از مصرف دخانیات در محیط زندگی او خودداری کنید.
آموزش بهداشت دهان و دندان به کودکان، از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند آنها را به داشتن عادات صحیح دهانی و دندانی عادت دهد. با مراقبت صحیح از دندان‌های کودکان، می‌توان لبخندی زیبا و آینده‌ای درخشان را به آنها هدیه داد.
سلامت دندان در بارداری
یکی از عارضه‌های شایع بارداری، پوسیدگی دندان ها است. این عارضه به دلیل تهوع و بالا آوردن‌های صبحگاهی و کاهش سطح کلسیم خون در این دوران به وجود می‌آید و سلامتی دندان‌های مادر را به خطر می‌اندازد.
اگر باردار هستید، سعی کنید تمام مکمل‌هایی که پزشک زنان برای شما تجویز کرده است را به موقع مصرف کنید و با رعایت بهداشت دهان و دندان در کنار داشتن یک رژیم غذایی سالم، به حفظ سلامتی دندان‌هایتان کمک کنید.
فراموش نکنید که عفونت‌های دهان و دندان مادر، می‌تواند به جنین نیز آسیب برساند. پس با رعایت حداکثری بهداشت دهان و دندان خود، در مراقبت از سلامتی خود و فرزندتان کوشا باشید.
بیشتر بخوانید: درمان دندان درد در بارداری
جمع بندی نهایی
رعایت اصولی بهداشت دهان و دندان، معقولانه‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین روش مراقبت از دندان‌ها محسوب می‌شود. این روش با حفظ سلامتی دندان‌های شما از بروز مشکلاتی مانند ابتلا به بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری میکند.
سعی کنید با رعایت بهداشت دهان و دندان خود با چندین راهکار ساده از جمله مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و مراجعه ادواری به دندانپزشکی، به حفظ سلامتی دندان‌هایتان کمک کنید.
