پروتز متحرک چیست

پروتز متحرک چیست و چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟ امروزه پروتز دندان یکی از جایگزین‌های بسیار مناسب برای دندان‌های از دست رفته است که می‌تواند مطابق با دندان اصلی عمل کند و فرآیند جویدن غذا را به صورت کامل انجام دهد. همچنین به لحاظ بصری و زیبایی مشابه دندان‌های اصلی است در حال حاضر دو پروتز وجود دارد ۱-  پروتز ثابت ۲- پروتز متحرک.

اگر شما هم به دنبال سوال پروتز متحرک چیست هستید حتماً تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید زیرا قصد داریم در این مطلب در مورد پاسخ این سوال و جزئیات مربوط به آن با شما صحبت کنیم. در واقع در انتهای این مطلب متوجه می‌شوید که پروتز متحرک دندان چیست چه مزایا و معایبی دارد آیا برای شما مناسب است یا خیر؟

پروتز متحرک چیست؟

امروزه عمل‌های زیبایی و ظاهری بخش بزرگی از عمل‌های پزشکی در ایران را شامل می‌شود. عمل‌های حوزه دهان و دندان نیز بخش بزرگی از این عمل‌های زیبایی هستند که از جمله آن می‌توان به عمل جراحی فک و صورت، ایمپلنت، پروتز دندانی، روکش دندان و … اشاره کرد.

همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم دو نوع پروتز داریم یک پروتز متحرک و یک پروتز ثابت. گاهی افراد به دلایل مختلفی نمی‌توانند از پروتز ثابت استفاده کنند. در این شرایط بهتر است که از پروتزهای متحرک در انواع مختلف استفاده کنند. همانطور که از اسم این پروتزها مشخص است می‌توانیم پروتزها را از دندان خارج و دوباره داخل آن قرار دهیم.

دقیقاً برعکس پروتزهای ثابت پروتزهای متحرک ریشه ندارند و و فقط به لحاظ ظاهری شبیه به دندان‌های اصلی هستند. یکی از مهمترین دلایل استفاده از پروتزهای متحرک قیمت پایین‌تر آن نسبت به پروتزهای ثابت است.

نقش پروتز دندانی در تاج دندان

تاج دندان که مهم‌ترین قسمت دندان به لحاظ زیبایی و ظاهری است نقش مهمی را در پروتز های دندانی ایفا می‌کند. در واقع تاج شبیه به یک کلاه بر روی دنیا دندان قرار دارد. بعضی از افراد تمایل دارند که تاج دندانی بلندتر از حالت طبیعی باشد اما بهتر است که این موضوع را به تشخیص دندانپزشک واگذار کنیم. همچنین در صورتی که تاج دندان پروتز متحرک دچار فرسودگی و پوسیدگی شود باید در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه شود تا ترمیم برای تاج دندان انجام شود، در غیر این صورت یک حفره داخل پروتز متحرک ایجاد می‌شود که مشکلات زیادی را به همراه خواهد داشت.

انواع پروتز متحرک

هم پروتزهای ثابت و هم پروتزهای متحرک دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام ویژگی‌ها و خصوصیت‌های مربوط به خود را دارند. انواع پروتزهای ثابت عبارتند از ایمپلنت، فلیپر، بریج و…

اما پروتزهای متحرک عبارتند از پروتز دندان پارسیل، پروتز کامل دندان یا دست دندان، ادونچر متکی بر ایمپلنت پروتز.

پروتز پارسیل خود دارای انواع مختلفی است که در ادامه هر کدام از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

نوع اول پروتز پارسیل تمام آکریل یا فیلیپر نام دارد که یک پروتز موقتی و کوتاه مدت است. نوع دوم پروتز پارسیل کرم کبالت یک جایگزین مناسب برای دندان‌های از بین رفته است. از این پروتز زمانی استفاده می‌شود که دندان‌های عقب بیمار از دست رفته باشد و دندان پایه برای ایمپلنت وجود نداشته باشد.

به صورت کلی پروتز پارسیل نسبت به روش‌های دیگر بسیار کم هزینه و مقرون به صرفه است.  در این روش نیاز به دندان‌های کناری بسیار کم است و نیازی به جراحی وجود ندارد. یکی از ایرادات این روش این است که نمی‌توان همه غذاها را جوید. البته یکی دیگر از معایب این روش این است که بعد از گذشت مدت زمانی، لثه‌ها تحلیل می‌رود.

پروتز کامل یا دست دندان (denture)

همانطور که از اسم آن مشخص است این روش نوعی از پروتز متحرک برای تمامی دندان‌ها است. و کسانی از این روش استفاده می‌کنند که تمامی دندان‌های خود را از دست داده باشند.

در حال حاضر با وجود ایمپلنت‌های دندانی و متحرک،از این روش کمتر استفاده می‌شود. اما برای افرادی که محدودیت بودجه و هزینه دارند این روش، روش مناسبی است.

اوردنچر نیز یکی از روش های پروتز متحرک دندان است. در این روش نیز ۱ دسته دندان کامل برای بیمار قرار داده می‌شود که روی دو پایه دندانی  و یا چند پایه ایمپلنت قرار می‌گیرد. این روش نسبت به روش قبلی راحت‌تر است اما به هر حال یک روش پروتز متحرک است و پروتز ثابت از این روش برای دندان راحت‌تر است.

پروتز متحرک دندانی در چه مواقعی استفاده می‌شود؟

در پاسخ به سوال پروتز متحرک در چه زمانی استفاده می‌شود باید گفت که اگر دندان‌های اصلی و طبیعی به هر دلیلی از بین بروند باید جایگزینی برای آن‌ها انتخاب کرد. پروتزهای متحرک دندانی یکی از جایگزین‌های دندان‌های اصلی هستند. اینکه پروتز متحرک دندانی برای شما مناسب است یا نه به تشخیص دندانپزشک بستگی دارد. به این موضوع توجه کنید که پروتز متحرک دندان می‌تواند به صورت جزئی و یا به صورت کلی و برای تمامی دندان‌ها باشد. اگر تمامی دندان‌های بیمار از بین رفته باشد باید از پروتز متحرک دندانی کامل استفاده شود اما در حالت جزئی پروتز متحرک باید از دندان‌های مجاور این پروتزها نیز استفاده شود.

نحوه قرارگیری پروتز متحرک

نحوه قرار گیری پروتز متحرک در مدل‌های مختلف، متفاوت است. مثلا در پروتز متحرک جزئی، باید این پروتز به شکلی باشد که از دندان‌های مجاور استفاده شود. اما در پروتز متحرک کلی در واقع دندانی برای درگیری وجود ندارد که بشود از آن به عنوان تکیه‌گاه استفاده کرد. همانطور که گفتیم نحوه قرارگیری این پروتزها در هر روش متفاوت است. مثلا در روش پارسیل، پروتز متحرک  فک پایین از طریق لثه‌ها و پروتز متحرک فک بالا توسط سقف دهان انجام می‌شود.

مراحل لابراتوری پروتز متحرک

 برای ساخت پروتز متحرک دندان در ابتدا بعد از مراجعه شما به دندانپزشک، عمل تصویربرداری از دندان انجام می‌شود و سپس دندانپزشک با استفاده از یک خمیر مخصوص قالب دندان‌های شما را به صورت شبیه‌سازی، می‌سازد. سپس این قالب به آزمایشگاه ساخت پروتز متحرک فرستاده می‌شود. و در آزمایشگاه با استفاده از یک قالب ریز، مواد داخل قالب گچی ریخته می‌شوند. سپس مواد مورد نظر که قالب‌گیری شده‌اند، داخل کوره‌ی مخصوص به پروتز دندان فرستاده می‌شوند. مرحله آخر نیز مربوط به مرحله پودر سفید دندان است. پودر دندان انواع مختلفی دارد. مرحله ساخت پروتز دندان ممکن است تا یک ماه هم طول بکشد.

مزایای استفاده از پروتز متحرک

موضوعی که در اینجا وجود دارد این است که اصولا چرا باید از پروتز متحرک استفاده کرد؟

به همین دلیل در ادامه مزایای استفاده از پروتز متحرک را با هم بررسی می‌کنیم. این روش نسبت به دیگر روش‌ها کمتر تهاجمی است و در آن نیازی به عمل جراحی نیست. اما به این موضوع توجه کنید که این کار نیز باید توسط یک دندانپزشک انجام شود. هزینه قیمت این روش نسبت به دیگر روش‌ها بسیار کمتر و مقرون به صرفه‌تر است. در این روش پروتز متحرک مشابه با دندان اصلی عمل می‌کند هر چند که جویدن بعضی از غذاها سخت و دشوار است. در واقع کسانی که از پروتز پارسیل متحرک استفاده می‌کنند نباید غذای خیلی سفت و یا چسبنده استفاده کنند و نباید فشار زیادی به پروتز متحرک خود بیاورند.

ساخت پروتزهای متحرک برخلاف بعضی از روش‌های پروتز ثابت، پروسه طولانی و وقت‌گیری نیست.

بهترین متخصص پروتز دندان در تهران

درست است که است که در روش‌های پروتز متحرک نصب پروتز دندان بسیار راحت است اما این موضوع را به یاد داشته باشید که این روش نیز باید توسط دندانپزشک انجام شود. یکی از مشکلات برای افرادی که از پروتز متحرک استفاده می‌کنند قرارگیری نادرست دندان داخل دهان است. به همین دلیل توصیه می‌شود که فقط از کلینیک‌ها  و دندانپزشک‌های معتبر و با سابقه در این زمینه استفاده کنید. زیرا در صورتی که فرایند قرارگیری پروتزهای متحرک و حتی ثابت به درستی انجام نشود مشکلات زیادی برای شما در زمان غذا خوردن، صحبت کردن و خوابیدن به وجود خواهد آورد.

معایب پروتز متحرک دندان

پروتز متحرک دندان مثل دیگر روش‌های جایگزینی دندان دارای مشکلات و معایبی نیز است. از جمله معایب آن‌ها می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در صورت استفاده طولانی مدت از پروتزهای متحرک، لثه‌ها تحلیل رفته و دچار ساییدگی می‌شوند. همچنین مشکلاتی در زمان صحبت کردن و یا غذا خوردن برای افراد ممکن است به وجود بیاید. در بعضی از روش‌های پروتز متحرک محدودیت غذایی وجود دارد و نباید بعضی از غذاهای سفت و یا چسبنده استفاده شود.

عوارض استفاده از پروتز متحرک دندان

درست است که پروتز دندان یک روش درمانی بسیار مناسب و کاربردی است اما هر کدام از روش‌های پروتز دندان، چه متحرک و چه ثابت یک سری معایب و عوارض نیز دارند. البته به این موضوع توجه کنید که عوارض پروتز متحرک دندان بسیار کم است و در افراد کمی بروز می‌کند. اما مهمترین این عوارض عبارتند از حساسیت و ناراحتی: به این موضوع توجه کنید که بعد از انجام پروتز دندان باید در زمان مشخصی نکات زیادی در مورد غذا خوردن را رعایت کنید، مثلاً تا یک هفته بعد از انجام پروتز دندان نباید از غذاهای سفت استفاده کنید تا به بافت پروتز آسیبی نرسد. همچنین ممکن است بعد از انجام پروتز دندان به خاطر اینکه یک شی خارجی داخل دهان شما قرار دارد احساس ناراحتی کنید که این موضوع کاملاً طبیعی است و از عوارض پروتز محسوب نمی‌شود.

یکی دیگر از عوارض پروتز دندان حساسیت‌های آلرژیک است این موضوع کاملا به بدن فرد و بیماری‌های زمینه‌ای که بیمار از قبل دارد بستگی دارد. آمار نشان می‌دهد که تعداد محدودی از افراد، بعد از استفاده از پروتز دندان دچار حساسیت می‌شوند که در این شرایط باید به دندانپزشک مورد نظر خود که پروتز دندان را انجام داده مراجعه شود و این موضوع در کمترین زمان ممکن رفع شود. خرد شدن تاج دندان یکی دیگر از عوارض پروتز دندان است. تاج دندان‌های طبیعی و اصلی افراد دارای مقاومت بسیار زیادی است. و در صورت فشار و سایش بسیار زیاد‌، دچار شکستگی یا خرد شدن می‌شوند. اما پروتز ها در انواع مختلف معمولا از جنس سرامیک یا فلزی هستند که نوع سرامیکی آن بسیار رایج‌تر است اما باز هم این پروتزها استقامت و مقاومت کمتری از دندان طبیعی دارند و ممکن است دچار خوردگی و یا شکستگی شوند. بعد از بروز هر نوع شکستگی یا خوردگی باید بلافاصله به دندانپزشک مراجعه شود تا بخش شکسته ترمیم شود در غیر این صورت در دندان حفره ایجاد می‌شود.

به این موضوع توجه کنید که یکی از دلایل مهم بروز عوارض مختلف در پروتز دندان اجرا و جایگذاری نامناسب آن است به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که این اقدام را به هر دندانپزشکی نسپارید. از آنجایی که عوارض پروتز دندان بسیار ناخوشایند و ناراحت کننده است پیشنهاد می‌شود که در ابتدا یک کلینیک یا پزشک باسابقه و باتجربه برای انجام پروتز متحرک انتخاب کنید و سپس با مشاوره به دندانپزشک مورد نظر این اقدام را انجام دهید تا با کمترین عوارض پروتز دندان متحرک رو به رو شوید.

نکات مهم هنگام استفاده از پروتز متحرک دندان

اگر قصد دارید که از پروتز دندان استفاده کنید باید یک سری نکات را در زمان استفاده از آن رعایت کنید مثلاً بعد از این که پروتز متحرک را انجام دادید تا مدت زمان مشخصی مثلاً یک هفته نباید از غذاهای سفت استفاده کنید و بهتر است که غذاهای آبکی و یا لقمه‌های کوچک را جایگزین غذاهای سفت بکنید. یکی از مشکلاتی که ممکن است در روزهای اول با آن روبرو شوید این است که ممکن است پروتز مورد نظر در هنگام غذا خوردن از دهان خارج شود در این چند روز بهتر است که به تنهایی غذا خورده تا این مشکل، احساس ناخوشایندی را در دیگران ایجاد نکند. در همان ابتدایی که از پروتز های دندان استفاده می‌کنید ممکن است که مزه غذاها را به‌صورت کامل متوجه نشوید. اصلا نگران این موضوع نباشید زیرا با گذشت مدت زمان کوتاهی این مشکل حل خواهد شد. استفاده از پروتز اگر به صورت کامل و برای تمامی دندان‌ها باشد ممکن است مشکلاتی در زمان صحبت کردن و ادای کلمات برای شما به وجود بیاورد این مشکل نیز بعد از گذشت مدت زمانی و با تمرین زیاد حل خواهد شد. اگر در زمان صحبت کردن دندان‌های پروتز شده شما با هم برخورد کرده و صدا ایجاد میکنند بهتر است که به دندانپزشک مورد نظر مراجعه کرده و پروتز ها را اصلاح کنید. در روزهای اول که از پروتز استفاده می کنید نباید دندان ها را از دهان خارج کنید و بهتر است مدت زمان زیادی پروتزهای متحرک داخل دهان شما بر روی لثه ها قرار داشته باشند. البته بهتر است که بعد از گذشت چند روز از پروتز، شب‌ها پروتز دندان را از دهان خارج کنید تا لثه‌های شما استراحت کنند.

تفاوت پروتز متحرک با پروتز ثابت

از گذشته تا کنون افراد به دلایل مختلف از جمله رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، کهولت سن یا تصادف یا افزایش سن و فرسودگی دندان یا… دندان‌های خود را از دست می‌داده‌اند. در گذشته برای جایگزین کردن این دندان‌های اصلی و طبیعی از دندان‌های مصنوعی استفاده می‌شده است. البته دندان‌های مصنوعی قدیمی نیز نوعی از پروتز دندان هستند. البته امروز پزشکی و دندانپزشکی پیشرفت‌های زیادی کرده است و انواع پروتزهای متحرک و ثابت برای دندان را تولید می‌کنند. به صورت کلی دو نوع پروتز برای دندان وجود دارد یک پروتز ثابت و پروتز متحرک.

پروتز دندان به شکل متحرک همانطور که از اسم آن مشخص است قابلیت جابجا شدن دارد و به صورت ثابت داخل دهان قرار ندارد. امروزه معمولا کمتر از دندان‌های مصنوعی استفاده می‌شود. پروتز متحرک دندان به شکلی است که با استفاده از یک چسب مخصوص روی لثه‌های فرد بیمار قرار می‌گیرد تا مشکلاتی در زمان غذا خوردن یا صحبت کردن برای فرد ایجاد نشود. درست است که این روش معایب و مشکلاتی را نیز دارد اما برای افرادی که محدودیت بودجه و هزینه دارند روش مناسبی است.

اما در روش پروتز ثابت دندان پروتز مورد نظر به صورت دائمی روی لثه قرار می‌گیرد به بافت لثه متصل می‌شود. امروزه پروتزهای ثابت طرفداران بسیار زیادی دارند و تعداد زیادی از افراد که دندان‌های طبیعی خود را از دست داده‌اند از این روش جایگزین دندان استفاده می‌کنند. یکی از رایج‌ترین روش‌ها ایمپلنت دندان است. به این موضوع توجه کنید که پروتز ثابت باید توسط یک دندانپزشک با تجربه و متخصص انجام شود زیرا در صورتی که کوچک ترین اشتباه یا خطایی در این روش انجام شود خسارت‌های مالی و جانی زیادی را به دنبال خواهد داشت.

تفاوت پروتز متحرک با ایمپلنت دندان

امروزه ایمپلنت دندان یک روش بسیار رایج و در عین حال محبوب برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته طبیعی است. این روش معمولاً به صورت دائمی انجام می‌شود و بسیار بادوام و طولانی مدت است. یکی از مزیت‌های بسیار خوب این روش نسبت به پروتز ها این است که نیازی به دندان‌های مجاور نیست و درگیری برای دندان‌های مجاور وجود ندارد. اما در مورد پروتز ها باید گفت که هم نوع متحرک و هم ثابت آن وجود دارند. معمولاً نسبت به ایمپلنت‌ها دارای هزینه کمتری هستند و به صورت کلی مقرون به صرفه هستند. اما معمولاً دارای عوارض و مشکلاتی در زمان غذا خوردن و صحبت کردن نیز هستند. در بیشتر مواقع  کسانی که دارای محدودیت بودجه و هزینه هستند از پروتزها به خصوص پروتزهای متحرک استفاده می‌کنند.

دلیل استفاده از پروتز متحرک و ایمپلنت دندان

به صورت کلی افراد به دلایل مختلفی از جمله کهولت سن، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان اتفاقات ناخوشایند از قبیل تصادف، بیماری‌های مختلف و… دندان‌های خود را از دست می‌دهند. از دست دادن دندان نه تنها در زیبایی افراد تاثیر بسیار زیادی دارد بلکه مشکلات زیادی را هم برای غذا خوردن و هم صحبت کردن به وجود می‌آورد. در گذشته معمولاً از دندان‌های مصنوعی استفاده می‌شد که مشکلات و چالش‌های بسیار زیادی را به همراه داشت. اما امروزه با پیشرفت علم در در زمینه دندانپزشکی، ایمپلنت دندان و پروتزهای متحرک و ثابت جایگزین روش‌های قدیمی شده‌اند. هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌ها و خصوصیات مخصوص به خود را دارند که برای انتخاب هر کدام از آن‌ها باید از تخصص یک دندانپزشک استفاده کنید.

چه عواملی را باید در انتخاب نوع پروتز در نظر بگیرید؟

انتخاب نوع پروتز یکی از چالش‌هایی است که اگر قصد استفاده از پروتز را داشته باشید باید به آن بپردازید. مهمترین موضوع در انتخاب نوع پروتز مشاوره با یک دندانپزشک متخصص و حاذق در این زمینه است. در واقع دندانپزشک با بررسی فاکتورهای مختلفی از جمله سن، جنسیت، بیماری‌های زمینه‌ای، تعداد دندان‌های استفاده شده برای پروتز، هزینه پروتز  و… به شما می‌گوید که از کدام نوع پروتز باید استفاده کنید. به این موضوع توجه کنید که شما به عنوان یک فرد عادی نمی‌توانید نوع پروتز خود را به درستی تشخیص دهید، زیرا نمی‌توانید تمامی این فاکتورها را به لحاظ پزشکی بررسی کنید.

نگهداری پروتز متحرک دندانی

بعد از این که پروتز متحرک را انجام دادید باید یک سری نکات و اصول را رعایت کنید که در ادامه آن‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.

با مسواکی که مخصوص دندان مصنوعی و پروتز متحرک است داخل و خارج پروتز را مسواک کنید. بعد از مسواک از از دهانشویه مخصوص برای ضدعفونی کردن پروتز استفاده کنید. به صورت کلی باید قبل از خواب پروتز متحرک برداشته شود البته در روز اول نباید پروتز به هیچ عنوان برداشته و از دهان خارج شود. روزانه باید حداقل دو بار مسواک زده شود. حداقل هفته‌ای یکبار باید پروتز متحرک را از دهان خارج کرده و با محلول مخصوص ضدعفونی کنید.

اگر پروتز متحرک را از دهان خارج کرده و استفاده نمی‌کنید حتماً داخل محلول آب نمک قرار دهید. از هیچ وسیله فلزی یا آهنی برای تمیز کردن فضای داخلی بین پروتزهای دندانی استفاده نکنید. به صورت مرتب به دندانپزشک مراجعه کرده تا پروتز متحرک توسط دندانپزشک چک شود.

سوالات متداول

برای استفاده از پروتز متحرک دندان نیاز به جراحی دندان وجود دارد؟

پروتز متحرک دندان یک روش نسبتا غیرتهاجمی برای جایگزینی دندان است که در آن نیازی به جراحی دندان یا لثه وجود ندارد.

دندانپزشکی زیبایی شاخه‌ای از دشته دندانپزشکی است؟

خیر، اما انجام عمل‌های زیبایی دندان کار هر دندانپزشکی نیست و فقط از یک دندانپزشک با تجربه و دارای سابقه در زمینه زیبایی برمی‌آید.

بلیچینگ دندان برای دندان‌های پروتز نیز انجام می‌شود یا خیر؟

دندان‌های پروتز خود دارای یک پودر سفید رنگ هستند که رنگ‌ آن بسیار زیبا است و در صورت مراقبت و نگهداری صحیح نیازی به بلیچینگ ندارد.