لوکوپلاکیا چیست؛ علل و درمان لکه های سفید روی لثه

افراد وقتی متوجه تغییر ناگهانی در سلامت دهان و دندان خود می شوند، ممکن است به سرعت احساس نگرانی کنند. اگر لکه‌های سفید غیرمعمولی را در دهان خود مشاهده کرده‌اید، به احتمال زیاد لکوپلاکیا را تجربه می‌کنید. اما لوکوپلاکیا چیست؟ لکوپلاکیا وضعیتی است که در آن لکه های سفید یا خاکستری در نواحی دهان شما مانند لثه و دیگر اجزا، به دلیل رشد بیش از حد سلول ظاهر می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این سوال که لوکوپلاکیا چیست  و چه علائم و روش های درمانی دارد، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

بیماری لوکوپلاکیا چیست؟

لکوپلاکیا یا سفید کژنه، لکه‌های سفید یا خاکستری است که روی زبان، داخل گونه یا روی لثه‌ها ظاهر می شود . علت بوجود آمدن آن، واکنش دهان به تحریک مداوم (مزمن) غشاهای مخاطی دهان است. لکوپلاکیا همچنین می تواند در ناحیه تناسلی زنان نیز ایجاد شود. با این حال، علت این امر ناشناخته است.

سیگار کشیدن شایع ترین علت بروز این بیماری محسوب می‌شود، اما سایر محرک‌ها نیز می‌توانند در بوجود آمدن آن اثر گذار باشند. این بیماری ممکن است در هر زمانی از زندگی شما بوجود بیاید، اما بروز آن در بزرگسالان رایج تر است. لکوپلاکی خفیف معمولاً بی ضرر است و اغلب خود به خود از بین می رود. اما موارد جدی تر ممکن است با سرطان دهان مرتبط باشند و باید به سرعت درمان شوند. مراقبت های منظم از دندان می تواند به جلوگیری از وخیم تر شدن بیماری کمک کند.

بیشتر بخوانید: خونریزی لثه؛ علل و درمان آن

لکوپلاکیا لثه چیست؟

لکوپلاکیا  همان لکه سفید روی لثه ها و بخش‌های دیگر فضای داخلی دهان است و معمولا زمانی اتفاق می افتد که چیزی داخل دهان را تحریک کند. تحریک در دهان ممکن است به دلیل دندان‌های زبر، مکان‌های ناهموار روی دندان‌های مصنوعی، پر کردن و روکش‌ها، سیگار کشیدن، استفاده از تنباکو و نگه داشتن تنباکوی جویدنی در دهان برای مدت طولانی ایجاد شود. زخم‌ها معمولاً روی زبان ایجاد می‌شوند، اما ممکن است در قسمت داخلی گونه یا لثه‌ها نیز ظاهر شوند.  طبق تحقیقات، ارتباطی بین لکوپلاکیا و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) وجود دارد.

پیوره چیست؟

پیوره که به نام پریودنتیت نیز شناخته می شود، یک بیماری چند عاملی است که بر لثه ها تأثیر می گذارد. این نوع التهاب ناشی از باکتری است و می تواند باعث ایجاد بوی بد دهان، تحلیل لثه، تخریب استخوان نگهدارنده دندان و در بدترین حالت حتی پوسیدگی دندان و از دست دادن آن‌ها شود. به این ترتیب وقتی لثه های ما دچار پیوره می شوند، فضای دهان در خطری قرار می گیرد که نیازمند به درمان فوری و مراقبت های خاص می‌باشد.

عواملی مانند استرس، داشتن سیستم دفاعی پایین یا بهداشت نامناسب دهان از جمله مواردی است که بر پیشرفت این بیماری اثرگذار است؛ اما در حالت کلی پیوره توسط یک سری باکتری ایجاد می‌شود که باعث می‌شود نتایج درمان اساسی کندتر و نامطلوب شود؛ در این حالت باکتری های موجود در دهان بر روی سطح دندان و در شیار لثه رسوب کرده و پلاک باکتریایی را تشکیل می دهند.

همچنین باید به خاطر داشت که این بیماری از طریق بزاق نیز منتقل می شود. بدیهی است که سرایت به عوامل ایمنی فرد مقابل نیز بستگی دارد.

پیوره می تواند خود را به طرق مختلف نشان دهد،:

با خونریزی لثه، به خصوص زمانی که دندان های خود را مسواک می زنید.

التهاب و قرمزی لثه، یعنی التهاب لثه

هالیتوز یا طعم بد دائمی در دهان.

حساسیت دندان به تغییرات دما.

ناراحتی و درد هنگام جویدن.

اگر هر یک از علائم ذکر شده را دارید بهتر است این موارد را با دندانپزشک خود مطرح کنید تا در صورت نیاز جراحی لثه را انجام دهید.

انواع لکوپلاکیا

دو نوع لکوپلاکیا وجود دارد: همگن و غیر همگن.

لکوپلاکیا همگن می تواند باعث ایجاد لکه های نازک سفید و یکنواخت با سطح صاف، چروکیده یا برآمدگی شود.

در مورد لکوپلاکی غیر همگن، لکه ها ممکن است شکل نامنظم داشته باشند و ممکن است دارای لکه های قرمز باشند. آن‌ها ممکن است مسطح یا برآمده باشند. لکوپلاکی غیر همگن هفت برابر بیشتر احتمال دارد که به سرطان تبدیل شود.

علائم بیماری لوکوپلاکیا

لکوپلاکیا در قسمت هایی از بدن مثل دهان که دارای بافت مخاطی هستند، ایجاد شود  و می‌تواند باعث ایجاد لکه سفید لثه، داخل گونه‌ها، زیر یا روی سطح زبان و حتی روی لب‌ها  شود. این وضعیت با لکه های غیرعادی در داخل دهان شما مشخص می شود. این برآمدگی ها یا لکه‌ها می توانند از نظر ظاهری متفاوت باشند و عموما دارای ویژگی های زیر هستند:

• رنگ سفید یا خاکستری
• سطح ضخیم، سخت و برجسته
• مودار / فازی (فقط لکوپلاکی مودار)
• لکه های قرمز (نادر)

برخی از انواع لکوپلاکیا ممکن است نشانه سرطان باشد. ضایعات قرمز نشانه اولیه مشکلات بهداشت دهان و دندان و اغلب پیش سرطانی هستند. بنابراین، پس از مشاهده علائم، بلافاصله با دندانپزشک خود تماس بگیرید.

ایجاد لکه ها ممکن است چندین هفته طول بکشد و از آنجایی که لکوپلاکیا بدون درد است، تشخیص آن دشوار است. با این حال، با توجه به علائم خاص لکوپلاکیا، می توانید در اسرع وقت به دنبال درمان مناسب باشید. اگر از دندان مصنوعی استفاده می کنید، ممکن است لکه هایی زیر آن‌ها ببینید. لکوپلاکیا همچنین ممکن است باعث برآمدگی های مو مانندی شود که با لکه های سفید همراه است که این نوع به عنوان “لکوپلاکی مودار” شناخته می شود. توجه به این علائم کمک میکند تا بیماری در مراحل اولیه شناخته شده و هرچه سریعتر اقدامات لازم برای درمان آن به عمل بیاید.

 چه زمانی پس از مشاهده‌ی این بیماری باید به دکتر مراجعه کرد؟

لکوپلاکیا معمولا هیچ نوع دردی ایجاد نمی کند، با این حال مهم است که بدانید چه زمانی باید به مراکز بهداشتی و دندانپزشک مراجعه کنید، چراکه  می تواند نشانه بیماری جدی تری باشد. زمانی باید  به یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یا دندانپزشک مراجعه کنید  که:

لکه های سفید در دهان طی دو هفته خود به خود از بین نمی روند.

لکه های قرمز یا تیره در دهان مشاهده می شود.

تغییرات مداومی را در فضای دهان مشاهده می کنید.

هنگام بلع گوش درد دارید.

ناتوانی در باز کردن صحیح دهان (که به تدریج بدتر می شود).

با مراجعه به بهترین کلینیک دندانپزشکی به صورت دوره ای می‌توانید مطمئن باشید که سلامت دهان و دندان شما تحت کنترل است و در صورت ابتلا به بیماری به سرعت تشخیص داده می‌شود.

علل پیدایش لوکوپلاکیا

اگرچه علت لکوپلاکیا ناشناخته است اما برخی تحریکات مدت دار مثل مصرف انواع دخانیات از جمله سیگار کشیدن می‌تواند تاثیر زیادی در بوجود آمدن این بیماری داشته باشد. مصرف کنندگان منظم محصولات تنباکوی بدون دود در نهایت دچار لکوپلاکیا می شوند؛ علت آن این است که آن‌ها تنباکو را روی گونه های خود نگه می دارند که بسیار مضر است.

علل دیگری که می‌تواند باعث بروز لکوپلاکیا شود می‌تواند شامل:

دندان های دندانه دار، شکسته یا تیز.

دندان مصنوعی شکسته یا نامناسب.

مصرف طولانی مدت الکل.

برای اطلاعات بیشتر و دقیق تر می‌توانید مستقیما با دندانپزشک در ارتباط باشید. آن‌ها می توانند به صورت مشخص به شما بگویند که علت بروز لکوپلاکیا یا در دهان شما چیست.

تشخیص لکوپلاکیا چگونه است؟

لکوپلاکیا معمولاً با معاینه بخش دهان بیمار تشخیص داده می شود. در زمان معاینه دندانپزشک می تواند تایید کند که لکه های دهان لکوپلاکیا است یا شما آن با برفک دهان اشتباه گرفته اید.

برفک یک عفونت قارچی دهان است. لکه‌هایی که ایجاد می‌کند معمولاً نرم‌تر از تکه‌های لکوپلاکیا هستند. آن‌ها ممکن است راحت تر خونریزی کنند. برجستگی های لکوپلاکیا، بر خلاف برفک دهان، قابل پاک شدن نیستند.

دندانپزشک شما ممکن است نیاز به انجام آزمایش های دیگری برای تایید علت لکه های شما داشته باشد. این مسئله به آن‌ها کمک می کند تا درمانی را پیشنهاد کنند که از بروز لکه های بعدی جلوگیری کند.

اگر یک بخش مشکوک به نظر برسد، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما بیوپسی را انجام می دهد. برای انجام بیوپسی، یک تکه کوچک بافت را از یک یا چند نقطه شما برمی دارند.

سپس آن نمونه بافت را برای تشخیص به پاتولوژیست می فرستند تا سلول های پیش سرطانی یا سرطانی را بررسی کند.

درمان لوکوپلاکی چیست؟

لکوپلاکیا معمولاً در عرض دو هفته خود به خود برطرف می شود. اگر لکه ها بیش از دو هفته باقی ماندند، بهتر است به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا بتواند سلامت کلی دهان و دندان شما را ارزیابی کند و علت اصلی را پیدا کند. دندانپزشک کل دهان شما برای رفع نگرانی جدی ارزیابی می کند  و ممکن است برای آزمایش تکه های بافتی که تحت تأثیر لکوپلاکیا قرار گرفته اند بیوپسی را انجام دهد.

پس از آن نتایج بیوپسی برنامه درمانی شما را تعیین می کند. درمان لکوپلاکیا معمولاً روی پیشگیری از سرطانی شدن ضایعات متمرکز است. اگر شما در حین درمان از تنباکو یا الکل استفاده می کنید، دندانپزشک به شما توصیه می‌کند تا  مصرف خود را محدود یا متوقف کنید. دندانپزشک شما همچنین داروهایی را برای پاک کردن لکه ها و جلوگیری از گسترش آن‌ها ارائه می دهد. ضایعات پایدار ممکن است نیاز به برداشتن به واسطه جراحی دهان و دندان داشته باشند.

لکوپلاکیا را می توان با دو نوع دارو درمان کرد: سیستمیک و موضعی.

اگر دندانپزشک شما یک داروی سیستمیک را توصیه کند، یک داروی ضد ویروسی مانند Valtrex یا Famvir را تجویز می‌کند. داروهای ضد ویروسی مانند والاسیکلوویر (Valtrex) و فامسیکلوویر (Famvir) از تکثیر ویروس Epstein-Barr جلوگیری می کنند. ویروسی که باعث لکوپلاکیا می شود هرگز از بدن خارج نمی شود، اما می توان از انتشار آن جلوگیری کرد. درمان منظم می تواند لکه های لکوپلاکی را پاک کند، اما اگر درمان منظم دنبال نشود، احتمال بازگشت آن وجود دارد.

اگر دندانپزشک شما یک داروی موضعی را تجویز کند، ممکن است با محلول رزین پودوفیلوم یا رتینوئیک اسید سر و کار داشته باشید. هر دو به صورت موضعی روی چسب ها اعمال می شوند. محلول رزین Podophyllum و ترتینوئین موضعی می تواند ظاهر لکه های سفید را بهبود بخشد.در این مورد هم مانند دارو‌های سیستماتیک، اگر داروهای موضعی به طور منظم و مداوم استفاده نشود، لکه ها می توانند برگردند.

روش‌های درمانی غیر دارویی لکوپلاکیا

طبق تحقیقات انجام شده مراحل مراقبت از خود که در ادامه اشاره شده اند میتوانند در پیشگیری و کاهش علائم لوکوپلاکیا موثر باشند:

عادت ها را کنار بگذارید.

از تمام محصولات تنباکو خودداری کنید و مصرف الکل خود را  محدود کنید.

از آنتی اکسیدان ها را بیشتر استفاده کنید.

مکمل های روزانه ۵۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ واحد بین المللی بتاکاروتن، ۸۰۰ واحد ویتامین E و ۱ گرم ویتامین C برای کمک به بهبودی لکوپلاکیا مصرف کنید (توجه داشته باشید که سیگاری ها نباید مکمل های بتاکاروتن مصرف کنند)

استفاده چای سبز: مصرف ۳ گرم از مخلوط چای سبز کامل، پلی فنول های چای سبز و رنگدانه های چای سبز به صورت خوراکی و رنگ آمیزی این مخلوط بر روی ضایعات خود سه بار در روز ممکن است شرایط بیماری را بهبود ببخشد.

لکوپلاکیای مویی چگونه است؟

نوعی از لکوپلاکیا به نام لوکوپلاکی مودار در درجه اول افرادی را که سیستم ایمنی آن‌ها قدرت لازم برای مقابله با بیماری را ندارد، مخصوصا بیماران مبتلا به HIV/AIDS را درگیر خود می کند. شایع ترین علائم لکوپلاکی مودار، لکه های سفید بدون درد و مبهم در کنار زبان است. زخم ها سفید یا خاکستری و گاهی قرمز هستند که اغلب منجر به سرطان می شود. آن‌ها ضخیم هستند و کمی برآمده با سطح سختی هستند که بر خلاف برفک دهان به راحتی قابل خراش دادن نیست. این لکه‌ها ممکن است به لمس، گرما، غذاهای تند یا سایر تحریکات حساس شوند. ایجاد این بیماری ناشی از عفونت با ویروس اپشتین بار (EBV) است. هنگامی که شما به EBV آلوده می شوید، ویروس تا آخر عمر در بدن شما باقی می ماند. به طور معمول، ویروس خفته است، اما اگر سیستم ایمنی بدن شما، چه به دلیل بیماری یا برخی داروها، ضعیف شده باشد، ویروس می تواند دوباره فعال شود و منجر به شرایطی مانند لکوپلاکی مودار شود. درمان این بیماری می‌توانید از طریق داروهای سیستمیک و موضعی انجام شود.

پیشگیری از لکوپلاکیا دهانی

بسیاری از موارد لکوپلاکیا را می توان با تغییر سبک زندگی پیشگیری کرد:

اجتناب از مصرف دخانیات: اجتناب از سیگار کشیدن یا جویدن محصولات تنباکو یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای سلامت دهان و دندان خود انجام دهید. پزشک شما به برنامه های ترک سیگار (یا حتی داروها) دسترسی دارد که می تواند به شما در ترک این عادت و حفظ سلامت دهان شما کمک کند. اگر به طور معمول از دخانیات استفاده می کنید (مخصوصاً نوع بدون دود)، چکاپ های برای جلوگیری از ظاهر شدن ناگهانی لکه ها منظم دندانپزشکی را انجام دهید.

از نوشیدنی های الکلی دوری کنید: اگر زیاد الکل مصرف می کنید، راهی برای محدود کردن مصرف الکل پیدا کنید. نوشیدن الکل می تواند ایجاد لکوپلاکیا و سرطان های دهان را در بافت دهان آسان تر کند.

تغذیه بهتر: میوه ها و سبزیجات تازه بیشتری مانند اسفناج و هویج بخورید. آن‌ها سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که مولکول‌های مضر را قبل از اینکه به بافت‌ها آسیب برسانند، غیرفعال می‌کنند و آن‌ها را به غذاهایی ایده‌آل برای خوردن تبدیل می‌کنند و از این طریق به کاهش خطر ابتلا به لکوپلاکیا کمک کنند.

اگر فکر می کنید که لکوپلاکیا دارید، فوراً با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید. آن‌ها می توانند به شما در جلوگیری از بدتر شدن لکه ها کمک کنند. هنگامی که به لکوپلاکیا مبتلا می شوید، خطر ابتلای مجدد به آن در آینده افزایش می یابد.بنابراین درمان و پیشگیری به صورت مداوم سلامت دهان شما را بهبود می‌بخشد.

برای درمان لکوپلاکیا چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

بسیاری از لکه های سفید موجود در دهان جای نگرانی ندارد. با این حال بهتر است هر فردی که پلاک های سفید دهان را به صورت مداوم مشاهده می‌کند برای ارزیابی کامل به پزشک مراجعه کند. این پلاک‌ها گاهی اوقات می‌توانند نشانه‌ای از یک عارضه سلامتی شدیدتری مثل سرطان باشند که نیاز به درمان پزشکی فوری دارد.

اگرچه لکوپلاکیا همیشه به سرطان ختم نمی شود، اما متخصصان اغلب لکوپلاکیا را از علاِم مهم پیش  از سرطان تشخیص می دهد. افراد در صورت مشاهده علائم زیر باید برای بررسی سرطان دهان به پزشک مراجعه کنند:

لکه های سفید خالدار با نواحی برجسته و قرمز.

توده های سفید با لکه های تیره یا قرمز.

تکه هایی با بافت نامنظم.

درد یا مشکلات هنگام غذا خوردن، بلعیدن یا حرکت فک.

زخم هایی که بیش از ۲ هفته بدون بهبودی باقی می مانند.

تغییرات در بافت های اطراف دهان

گوش درد.

سوالات متداول

چه مدت طول می کشد تا لکوپلاکیا به سرطان تبدیل شود؟

لکوپلاکیا با سای علل لکه های سفید مانند برفک یا لیکن پلان متفاوت است زیرا در نهایت می تواند به سرطان دهان تبدیل شود. در عرض ۱۵ سال ، حدود ۳ تا ۱۷.۵ درصد از افراد مبتلا به لکوپلاکیا به کارسینوم سلول سنگفرشی به یک نوع شایع سرطان مبتلا می شوند.

اگر لکوپلاکیا دارم باید نگران باشم؟

لکوپلاکیا عموما سبب ایجاد نگرانی در بخش دهان شما نمی شود اما می تواند ریسک سرطان دهان را افزایش دهد. سرطان های دهان عموما در مجاورت لکوپلاکیا ایجاد می شوند و خود لکه ها نیزممکن است تغییرات سرطانی را سبب شوند. حتی پس از برداشتن تکه های لکوپلاکیا، خطر سرطان دهان همچنان باقی می ماند.

آیا لکوپلاکیا همیشه سرطانی است؟

اکثر موارد لکوپلاکیا به سرطان تبدیل نمی شوند. اما برخی از لکوپلاکیا ها در ابتدا سرطانی هستند یا علائم پیش سرطانی دارند که در صورت عدم درمان مناسب می توانند به سرطان تبدیل شوند. اریتروپلاکی و اریترولوکپلاکی کمتر شایع هستند، اما معمولا بیماری های جدی تری محسوب می شوند.

آیا مسواک زدن می تواند لکوپلاکیا را از بین ببرد؟

تکه های لکوپلاکیا را نمی توان فوراً از طریق مسواک زدن یا خراش دادن از بین برد. ممکن است چند هفته طول بکشد تا لکوپلاکیا بهبود یابد. علائم لکوپلاکیا ممکن است از بیمار به بیمار دیگر متفاوت باشد. لکه ها ممکن است روی بافت گونه ها، پایین دهان، زبان یا روی لثه ظاهر شوند.

بهترین کار برای بیماران مبتلا به لکوپلاکیا چیست؟

هر فردی که مبتلا به لکوپلاکیا است باید هر سه تا شش ماه یکبار با پزشک و در صورت لزوم بیوپسی را پیگیری کند تا تغییرات احتمالی در این بیماری را تحت نظر داشته باشد. حتی اگر لکه ها با جراحی برداشته شوند، معاینه هر ۶ تا ۱۲ ماه توصیه می شود، زیرا لکوپلاکیا اغلب عود می کند. محل‌های درمانی که به مدت سه سال بدون ناهنجاری باقی می‌مانند، ممکن است دیگر نیازی به مشاهده نداشته باشند. اگر لکوپلاکیا پس از درمان عود کرد، باید معاینات بعدی را تا زمانی که پزشک توصیه کرده است ادامه دهید.

بهترین درمان برای لکوپلاکیا چیست؟

لکه‌ها ممکن است با استفاده از چاقوی جراحی، لیزر یا یک پروب بسیار سرد که سلول‌های سرطانی را منجمد کرده و از بین می‌برد (کرایوپروب) برداشته شوند.

آیا چای برای لکوپلاکیا مفید است؟

هنگامی که افراد مبتلا به یک اختلال پیش سرطانی به نام لکوپلاکیا هستند، نوشیدن چای سیاه می تواند خطر ابتلا به سرطان را در آینده کاهش دهد  اعتقاد بر این است که پلی‌فنول‌ها می‌توانند برخی از تغییرات سرطان‌زا در DNA سلول‌های دهان را معکوس کنند.