آیا تاکنون با زخمی کوچک و دردناک در داخل دهان مواجه شده‌اید که غذا خوردن یا حتی صحبت کردن را برایتان دشوار کند؟ اگر پاسخ‌تان مثبت است، احتمالا با آفت دهان آشنایید. ضایعه ای آزاردهنده که بسیاری از افراد آن را در دوره‌هایی از زندگی خود تجربه می‌کنند.
در این مقاله از سایت دندانپزشکی دکتر بنیانیان قصد داریم بررسی کنیم آفت دهان دقیقا چیست، چه عواملی در بروز آن نقش دارند و از همه مهم‌تر، چگونه می‌توانیم آن را درمان و از وقوع مجدد آن پیشگیری کنیم.
آفت دهان چیست؟
آفت دهان که به آن استوماتیت آفتی (Recurrent Aphthous Stomatitis) هم می‌گویند، زخم‌های کوچک و دردناکی هستند که در داخل دهان، روی زبان یا لثه ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها معمولا گرد یا بیضی شکل هستند؛ دارای لبه‌های سفید یا زرد و مرکزی خاکستری یا سفید.
آفت دهان می‌تواند بسیار دردناک باشد و خوردن و آشامیدن را برای شما دشوار کند. اما این‌ها تنها نکته‌های جالبی که باید درباره آفت بدانید نیست!
- آفت بسیار شایع است و در حدود ۲۰ درصد از افراد دنیا حداقل یکبار در عمرشان با آن درگیر شدند.
- افراد در هر سنی می‌توانند به آفت مبتلا شوند. اما این عارضه بیشتر در افراد بین ۱۰ تا ۳۰ سال رخ می‌دهد.
- زنان دو برابر بیشتر از مردان به آفت دهان مبتلا می‌شوند.
انواع آفت دهان
متخصصان دندانپزشکی آفت دهان را بر اساس شدت و وسعت آن به ۳ دسته‌ی مینور، ماژور و هرپت تقسیم می‌کنند.
آفت دهان مینور
آفت‌های مینور شایع‌ترین انواع آفت هستند که به شکل برجستگی‌های سفید رنگ مدور روی لب یا قسمت‌های مخاطی دهان ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها عمدتا با درد و سوزش زیادی همراه هستند و گاهی درد آن به اندازه‌ای شدید است که فرد حتی در تکلم و غذا خوردن نیز دچار مشکل می‌شود.
آفت مینور می‌تواند به سایر قسمت‌های دهان نیز سرایت کند. به همین دلیل، باید از تحریک کردن آن‌ها با دست و یا زبان به شدت پرهیز کنید.
اما لازم هم نیست که زیاد نگران شوید! چرا که آفت‌های مینور بر خلاف ظاهر ملتهب و پر از درد خود در طی یک هفته الی ۱۰ روز بهبود پیدا می‌کنند.
عکس آفت مینور:
ماژور
آفت ماژور نوع دیگری از آفت است که اگرچه از شیوع کمتری نسبت به نوع مینورِ آفت برخوردار است؛ اما در صورت بروز، بهبودی آن تا یک ماه هم به طول می‌انجامد. حتی در شرایطی خاص ممکن است جای اسکار آفت ماژور تا مدت‌ها در محل قبلی باقی بماند. اما نهایتا این زخم به مرور زمان کمرنگ‌تر خواهد شد.
آفت ماژور عمدتا دایره‌ای و قرمز رنگ است که نسبت به آفت مینور بسیار دردناک‌تر و سوزناک‌تر است. میزان درد آن نیز به حدی است که در تکلم و غذاخوردن فرد (کاملا) اختلال ایجاد می‌کند.
عکس آفت دهان ماژور
هرپت
عارضه هرپت یا زخم هرپتی فرم (که بسیاری از افراد آن را با نام تبخال می‌شناسند) در مقایسه با دو مورد قبلی بسیار نادر است. با این وجود، هنوز هم ابتلا به آن غیرممکن نیست.
کسی که دچار هرپت می‌شود با مجموعه‌ای از آفت‌های بسیار ریز و نزدیک به هم مواجه خواهد شد. این ناحیه بسیار دردناک، ملتهب و سوزناک است و نسبت به دو نوع قبلی آفت به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارد.
عکس آفت هرپت
چرا آفت می‌زنیم؟ | آشنایی با علل آفت دهان
اگرچه آفت به دلایل متعددی به وجود می‌آید؛ اما اگر بخواهیم علل ابتلا به این عارضه را معرفی و تقسیم بندی کنیم، می‌توانیم هر یک از این دلایل را در یکی از دو دسته‌ی بیرونی و درونی قرار دهیم.
علل درونی ابتلا به آفت دهان
منظور از دلایل درونی ابتلا به آفت دهان، عللی است که از درون بدن خود انسان ناشی خواهد شد. برای مثال:
۱. نقص در سیستم ایمنی بدن
در برخی از مواقع، وجود نقص در سیستم ایمنی بدن به شکل یک آفت قابل مشاهده خواهد بود. مثلا مانند مواقعی که فرد با بیماری‌های خود ایمنی درگیر و یا پس از گذراندن یک دوره بیماری و مریضی نسبتا ضعیف شده است.
۲. مشکلات وراثتی
شاید برایتان جالب باشد که بدانید در برخی از مواقع، آفت دهان به دلیل مشکلات وراثتی به وجود خواهد آمد. برای مثال، در صورتی که والدین شما سابقه ابتلای مکرر به آفت دهان را داشته باشند، احتمال اینکه شما نیز با این عارضه روبرو شوید بسیار زیاد خواهد بود.
۳. استرس و نگرانی!
ممکن است با خود فکر کنید که استرس چه ارتباطی با آفت دهان دارد؟! اما بهتر است بدانید که استرس می‌تواند تمام ساختار بدن شما را به هم بریزد و گاها باعث بروز مشکلات بسیار عجیب و جدیدی مانند آفت شود!
استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و آن را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌هایی از جمله آفت دهان آسیب پذیرتر کند. علاوه بر این، استرس می‌تواند باعث بروز برخی از تغییرات هورمونی در بدن شود . احتمال ابتلا به آفت را افزایش دهد.
۴. حساسیت و آلرژی
با توجه به مقاومت سیستم ایمنی بدن به برخی مواد غذایی و یا آلرژی‌های فصلی، بروز حساسیت می‌تواند به شکل آفت نمود پیدا کند. قهوه، برخی از مواد غذایی با طبع گرم، برخی از ادویه‌ها و… از جمله مواد غذایی هستند که می‌توانند باعث ایجاد آفت دهان شوند.
۵. برفک
قارچ کاندیدا آلبیکنس از جمله عوامل بیماری زایی است که باعث بروز آفت شدید در دهان می‌شود. این آفت‌ها به شکل بریدگی‌هایی در دهان و گونه پخش می‌شوند و در صورت عدم درمان تبدیل به زخم‌هایی بسیار دردناک می‌شوند.
این بیماری در قدیم الایام و در میان ایرانی‌‌ها با نام برفک شناخته می‌شد.
۶. عامل ویروسی و باکتریایی
گاهی اوقات ممکن است بیماری‌هایی که ریشه باکتریایی یا ویروسی دارند به ابتلا به آفت دهان تاثیرگذار باشند. به عنوان مثال، هلیکوباکتر پیلوری (که از جمله باکتری‌های شناخته شده در بروز زخم معده و تبخال است) از جمله باکتری‌هایی است که می‌تواند احتمال آفت زدن شما را تا میزان بسیار چشمگیری افزایش دهد.
علل بیرونی ابتلا به آفت دهان
اگر دلیل آفت دهان عوامل بیرونی باشند، احتمالا یکی از موارد زیر هستند:
۱. زخم شدن دهان
اگر به تازگی از خدمات دندانپزشکی مانند عصب کشی، ارتودنسی و یا ترمیم دندان استفاده کردید و پس از تکمیل درمان خود با آفت مواجه شدید، ممکن است با نوعی عفونت خارجی و یا زخم‌های ناشی از فرایند درمان خود روبرو شده باشید.
آسیب‌های ناگهانی به ناحیه دهان می‌توانند به شکل آفت بروز کنند.
۲. استعمال دخانیات
استعمال انواع و اقسام دخانیات (مانند سیگار و انواع توتون و تنباکو)، به دلایل زیر باعث ایجاد آفت دهان می‌شود:
- ضعیف شدن سیستم ایمنی
- ایجاد التهاب در دهان
- تحریک دهان
- کمبود ویتامین ها و مواد معدنی
- خشکی دهان
۳. حساسیت دارویی
مصرف برخی داروها نیز می‌توانند باعث بروز آفت شوند. البته اگر چه این نوع از آفت‌ها موقتی هستند و معمولا سریع‌تر از سایر انواع آفت دهان بهبود پیدا می‌کنند؛ اما این موضوع چیزی از دردناک بودن آفت کم نمی‌کند!
در چنین مواردی باید با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت امکان داروی شما تغییر پیدا کند.
علائم آفت دهان
زخم کانکر یا همان آفت دارای علائم بسیار واضحی است! چرا که این نقاط دردناک و آزاردهنده در صورت تشکیل در دهان شما به سرعت نمود پیدا خواهند کرد! مهمترین علائم آفت عبارت است از:
- زخم‌های کوچک یا بزرگ دردناک دایره‌ای شکل در دهان
- تب
- ضعف بدنی
- بروز ورم در غده‌های لنفی
درمان پزشکی و دارویی آفت دهان | داروی درمان آفت زبان
بسیاری از افراد معتقدند که نیازی به انجام فرایندهای خاص برای درمان آفت دهان نیست. چرا که این عارضه پس از گذشت ۱ الی ۲ هفته، به مرور زمان و به خودی خود بهبود پیدا می‌کند.
اما این موضوع، ۲ مشکل رایج به همراه دارد. اول اینکه اگر آفت دردناک باشد و امکان عملکرد فرد در صحبت کردن و غذا خوردن را با اختلال مواجه کند چطور؟ آیا شخص باید مجبور به تحمل درد برای ۲ هفته باشد؟
علاوه بر این، اگر آفت دلیلی درونی و عفونی داشته باشد، طبیعتا مجددا بروز پیدا خواهد کرد و حتی ممکن است شخص را برای ماه‌ها با انواع و اقسام آفت در قسمت‌های مختلف دهان درگیر کند!
پس بهتر نیست که به جای صبر کردن و انتظار کشیدن برای بهبودِ خود به خودِ آفت به سراغ راهکارهای از بین بردن آفت دهان برویم؟
خوشبختانه درمان آفت سخت نیست. اما از طرفی هم راهکار قطعی و ۱۰۰درصدی برای درمان این عارضه وجود ندارد! یعنی ممکن است بدن یک شخص به یکی از روش‌های درمان آفت جواب دهد، در حالی که شخص دیگر نتواند پاسخ مناسبی را از آن روش دریافت کند.
با این حال در ادامه به تعدادی از برترین راهکارهای درمان آفت دهان اشاره خواهیم کرد.
۱. شستشوی دهان با شربت‌های دارویی
استفاده از برخی شربت‌ها مانند دیفن هیدرامین به عنوان دهانشویه، هم درد آفت شما را کاهش می‌دهد و هم به مرور زمان آفتتان را بهبود خواهد داد. برای استفاده از دیفن هیدرامین برای درمان آفت باید روزانه ۲ بار این شربت را به مدت ۲ دقیقه در دهان خود بچرخانید و سپس محلول را تف کنید.
۲. استفاده از داروهای استروئیدی
در برخی موارد، ممکن است دندانپزشک برای تسکین التهاب و درد، داروهای استروئیدی خوراکی یا موضعی تجویز کند. البته استفاده از این راهکار تنها پس از مشورت و تجویز پزشک امکان پذیر خواهد بود.
۳. استفاده از آنتی بیوتیک‌های موضعی
از آنجایی که خود آفت دهان یک عامل ویروسی و باکتریایی است، استفاده از محلول‌های آنتی بیوتیک موضعی به درمان آن کمک خواهد کرد. این راهکار هم مانند روش قبلی، صرفا با تجویز پزشک قابل اجرا خواهد بود.
۴. درمان آفت با لیزر
در صورتی که آفت بسیار دردناک و اذیت‌کننده باشد و روال عادی زندگی فرد را دچار اختلالاتی جدی کرده باشد، استفاده از راه‌های درمانی با لیزر به شخص پیشنهاد خواهد شد.
لیزر به از بین رفتن عامل میکروبی که باعث بروز آفت شده کمک می‌کند و علاوه بر اینکه به صورت آنی و فوری درد ناشی از آفت از بین می‌برد از افزایش یافتن دامنه آفت نیز پیشگیری خواهد کرد.
درمان با لیزر کوتاه مدت است که حتی نیاز به بی حسی موضوعی نیز ندارد. از همین رو در صورتی که آفت در روند عادی زندگی شما مشکلی ایجاد کرد، می‌توانید با مراجعه به کلینیک‌های دندانپزشکی تخصصی مانند کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان نسبت به لیزر درمانی آفت خود اقدام نمایید.
برای آفت دهان چه دکتری بریم؟
اگر با آفت دهانِ مکرر و دردناک مواجه هستید و زخم های داخل دهانتان به‌راحتی بهبود پیدا نمی‌کند، بهتر است برای تشخیص دقیق‌تر و درمان بهتر به پزشک مراجعه کنید. اما چه پزشکی می‌تواند به درمان آفت دهان کمک کند؟
دندانپزشک عمومی یا متخصص بیماری های دهان و فک و صورت
در ۹۹ درصد موارد، یکدندانپزشک می‌تواند علت آفت دهان و دندان را بررسی کرده و درمان مناسب را برایتان تجویز کند، به ویژه اگر آفت، مرتبا در یک نقطه از لثه/دندان شما تشکیل می‌شود.
پزشک عمومی
اگر به دندانپزشک دسترسی ندارید یا مشکوک به مشکلات زمینه‌ای مثل ضعف سیستم ایمنی یا کمبود ویتامین‌ها هستید، پزشک عمومی نیز می‌تواند در درمان آفت به شما کمک کند.
متخصص داخلی یا متخصص گوارش
در برخی موارد، آفت دهان ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های داخلی‌ای مانند مشکلات گوارشی یا بیماری‌های خودایمنی باشند. در چنین شرایطی، مراجعه به متخصص داخلی ضروری است.
متخصص پوست یا آلرژی
اگر احتمال واکنش حساسیتی یا مشکل پوستی وجود داشته باشد، متخصص پوست یا آلرژی نیز می‌تواند در تشخیص کمک‌کننده باشد.
رهایی از آفت دهان با خدمات تخصصی کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان
شاید ظاهر آفت‌های دهان هیچوقت نشان ندهند که این نقطه‌های کوچک چقدر می‌توانند دردناک و اذیت‌کننده باشند! اما نگران نباشید! خبر خوب این است که متخصصان مجرب کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان با ارائه درمانی جامع و تخصصی، به شما در خلاص شدن از شر این زخم‌های آزاردهنده کمک می‌کنند.
ما در کلینیک خود از جدیدترین روش‌ها و تکنیک‌های درمانی برای درمان آفت دهان استفاده می‌کنیم. همچنین، متخصصان پریودنتیکس ما با بررسی دقیق شرایط شما، بهترین خدمات درمانی را برایتان تجویز می‌کنند.
هنوز تمام نشده است!
ما علاوه بر درمان، راهکارهای پیشگیری از بروز آفت دهان را نیز به شما آموزش می‌دهیم تا شما از ابتلای مجدد به این عارضه ناخوشایند در امان باشید.
چه چیزی بهتر از این؟
همین امروز با ما تماس بگیرید و از خدمات تخصصی کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان برای درمان آفت و تجربه لبخندی بدون درد و آزار بهره‌مند شوید.
بهترین روش های سریع خانگی برای درمان آفت
در ادامه شما را با ۱۰ تا از بهترین روش‌های درمان آفت آشنا خواهیم کرد.
- استفاده از دهانشویه‌های دارای بی کربنات سدیم یا آب نمک
- استفاده از خمیر ترکیب شده نمک و دهانشویه و استفاده موضعی از آن روی محل آفت
- استفاده از دهانشویه‌های ضد میکروبی
- خوردن ماست و قرار دادن ماست روی محل آفت
- قرار دادن چایی سیاه روی محل آفت
- قرار دادن یخ روی محل آفت
- استفاده از روغن نارگیل روی آفت
- استفاده از عسل روی محل آفت
- استفاده از آفتین ژل
- قرار دادن جوش شیرین روی محل آفت
پیشگیری از ابتلا به آفت دهان
- استفاده از مسواک و نخ دندان و رعایت بهداشت دهان و دندان
- پرهیز غذایی از ادویه جات، غذاهای تند و نوشیدنی‌های اسیدی
- استفاده دوره‌ای از دهانشویه برای شستشوی ناحیه دهان
- استفاده از ویتامین‌های مورد نیاز بدن اعم از ویتامین‌های خانواده ب، آهن، اسید فولیک، زینک و…
بهترین مسکن برای درد آفت دهان
استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه به کاهش درد آفت دهان شما کمک خواهد کرد. این داروها در بسیاری از مواقع، علاوه بر اینکه درد شما را کاهش می‌دهند، از گسترش آفت شما نیز جلوگیری خواهند کرد.
دکتر بنیانیان:
بهترین و کم عوارض ترین مسکن‌ها برای کاهش درد آفت که کاربرد بسیار بالایی هم در درمان سریع آفت زبان دارند، استامینوفن ساده و بروفن هستند.
آفت دهان کودک
شایع‌ترین دلیل برای آفت زدن کودکان، دندان درآوردن آن‌ها است. زیرا فرایند خروج دندان از لثه در بسیاری از مواقع با نشانه‌هایی مانند آفت، تب و بی‌قراری کودک همراه خواهد بود. البته این تنها دلیل آفت زدن کودکان نیست.
سایر دلایل ابتلای کودکان به آفت دهان شامل سیستم ایمنی ضعیف، گاز گرفتن دهان و حتی عوامل ژنتیکی است.
درمان آفت دهان کودکان
با توجه به اینکه مصرف برخی از داروها و راهکارهای درمانی برای کودکان محدودیت دارد، بهتر است از خوددرمانی آفت کودک خود بپرهیزید و برای درمان این مشکل به دندانپزشکی مراجعه نمایید.
دندانپزشک می‌تواند با باز کردن آفت و تخلیه آن نسبت به درمان فوری آفت دهان کودک شما اقدام نماید.
فرق آفت و سرطان دهان
یکی از سوالات و نگرانی‌های مراجعینِ کلینیک‌ها و مطب‌های دندانپزشکی، نگرانی از بابت ابتلا به سرطان دهان، به دلیل وجود آفت دهان است!
اما ما به شما اطمینان می‌دهیم که در ۹۹ درصد از مواقع، این نگرانی کاملا بی جا است. چرا که ساختار، علت و درمان این دو عارضه به طور کامل با یکدیگر تفاوت دارند.
جدول زیر تفاوت‌های آفت سرطانی و آفت ویروسی را به شما نشان خواهد داد. اما ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که در صورتی که آفت دهان شما در طی نهایتا ۲ هفته بهبود پیدا نکرد، (حتی اگر علائم شما شبیه به آفت‌های سرطانی نبود) به دندانپزشکی مراجعه کنید تا خیالتان از بابت عدم وجود مشکل راحت شود.
| ویژگی | آفت دهان ویروسی | آفت دهان سرطانی |
|---|---|---|
| نام دیگر | استوماتیت آفتی عودکننده | سرطان دهان، کارسینوم سلول سنگفرشی دهان |
| عامل | معمولا ویروس | رشد غیرطبیعی سلول‌ها |
| ظاهر | زخم‌های کوچک، گرد یا بیضی شکل قرمز، سفید یا زرد | زخم‌های بزرگتر و سفت‌تر با لبه‌های نامنظم و برآمدگی بزرگ |
| درد | دردناک تر | کم درد تر |
| مدت زمان | ۱ تا ۲ هفته | حتی بدون درمان هم خوب می‌شود | ماه‌ها یا سال‌ها طول می‌کشد |
| غدد لنفاوی | غدد لنفاوی متورم وجود ندارد | غدد لنفاوی در گردن ممکن است متورم شوند |
| سایر علائم | بوی بد دهان و نهایتا تب | کاهش وزن، تغییر صدا |
| انتقال | مسری است | مسری نیست |
| درمان | بدون درمان، درمان دندانپزشکی، درمان خانگی | جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی |
جمع بندی نهایی
آفت دهان می‌تواند افراد را در هر سن و یا در هر جنسیتی با خود درگیر کند. اما خوشبختانه این عارضه مشکل جدی و حادی محسوب نمی‌شود. پس لازم نیست تا درباره آن نگرانی زیادی داشته باشید.
اگر به دنبال راهکاری برای از بین بردن آفت خود می‌گردید، از راهکارهای دارویی و خانگی این مقاله استفاده کنید. همچنین، در صورتی که به مشاوره و نظرتخصصی پزشکان کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان داشتید، می‌توانید اطلاعات خود را از طریق فرم زیر برای ما وارد کنید تا کارشناسان ما در اولین فرصت با شما تماس بگیرند.
